Мәҙәниәт

Йәмле яҙ миҙгелендә тәбиғәт менән бергә ерҙәге бар тереклек йоҡоһонан уянып,  саф нурҙарға төрөнә башлаған мәлдә бына инде бер нисә йыл рәттән район мәҙәниәт йортонда “Йәш тауыштар” конкурсы үткәрелә. Яҙын ҡоштар тыуған яҡтарына ҡайтып, донъяны йәмләгән кеүек, бәйгеселәр ҙә дәртле йырҙары, моңло, сихри тауыштары менән тамашасыларҙың күңелен күтәрә, йәшәүгә дәрт, илһам бирә. 

Быйыл был бәйгелә райондың иң моңло, сихри тауышлы  ун һандуғасы көс һынашты. Улар башҡорт, татар, рус һәм француз телдәрендә һағышлы ла, күңелле лә боронғо халыҡ һәм заманса йырҙар башҡарҙы. Йырсылар сығыштарында бала саҡ иленә сәйәхәт итте, тормош мәғәнәһе тураһында уйланды, ата-әсәгә рәхмәттәрен белдерҙе, мөхәббәт утында янды. Улар тулҡынланһа ла, ысын сәхнә йондоҙҙары кеүек сығыш яһаны. Һәр сығышты тамашасылар алҡыштарға күмде. Бәйгеселәр номерҙарын әҙерләгәнсе, Илнур Вәлиев менән Нәсимә Ямалыева йыр-моңға ҡоролған  заманса спектаклдәрҙән өҙөк ҡуйып, тамашасыларҙы көлдөрөп тә алды. Улар алып барыусы булып та, табип һәм ауырыу, уҡытыусы һәм уҡыусы ролдәрен башҡарып та бик килештерҙе. Шулай уҡ “Юлдаш” һәм “Квадро”   вокал-инструменталь ансамблдәре башҡарған йырҙарҙы ла халыҡ яратып тыңланы. 

Райондың биләмә-ара китапханаһы бына инде нисә тиҫтә  йылдар уңышлы эшләп килә. Дөйөм фондта 35 меңдән ашыу дана китап иҫәпләнә. Бында китап уҡыусылар  тыуған яҡты өйрәнеү, экология, патриотик, эстетик һәм тәрбиә нигеҙҙәре алыу мөмкинлегенә эйә.

Китапханала  төрлө тематик байрамдар, “түңәрәк өҫтәл” артында һөйләшеүҙәр, кисәләр, викториналар йыш ойошторола. Уның ҡарамағында “Хужабикәләр” һәм “Сатҡылар” тип исемләнгән   түңәрәктәр эшләй. Беренсеһендә алтын ҡуллы ҡатын-ҡыҙҙар бешеренеп, төрлө ҡул эштәре менән шөғөлләнһә, “Сатҡылар”ҙа төрлө темаға һөйләшеүҙәр, дискуссиялар уҙғарыла. Барыһы был түңәрәктәргә 20-нән ашыу кеше йөрөй. Шулай уҡ Ҡалмаҡтар, Юлай ауылдарында, янғын һүндереү часында, дауахана һәм Малаяҙ урта мәктәбендә күсмә китапхана эшләй. Былтыр китапхана республика Хөкүмәте тарафынан бирелгән 100 мең һумлыҡ грантҡа лайыҡ булды. Ошо грант аҡсаһына китапханаға яңы заманса телевизор, 2 компьютер, ноутбук, төҫлө принтер һәм фотоаппарат алынды. Яңыртылған заманса китапханала китаптар ғына уҡып ҡалмайһың, Интернет аша кәрәкле мәғлүмәтте принтерҙан шунда уҡ сығарып та алып була. Шулай уҡ уҡыусылар кәрәкле документтарҙың күсермәһен эшләй ала.

Ольга Мигунова етәкселегендәге берҙәм коллективта 3 китапханасы эшләй. Бар ғүмерҙәрен китап донъяһына бағышлаған әйҙәүсе китапханасылар Юлиә Вахитова һәм Анжелика Зәйнетдинова, библиограф  Елена Чертованың тынғыһыҙ хеҙмәте оло баһаға лайыҡ.

Мәрйәм Бураҡаева – республикала әүҙем йәмәғәтсе, мәғрифәтсе, яҙыусы һәм һоҡланғыс әсә булараҡ танылыу яулаған. Йәш быуынды милли рухта тәрбиәләү йүнәлешенә ныҡлы башланғыс һалған Мәрйәм Сабирйән ҡыҙының беҙҙең районға килеүе шатлыҡлы һәм ҡәҙерле ваҡиға булды.

Тантана республика конкурсы еңеүсеһе, Әлкә урта мәктәбе уҡыусыһы Илнар Зариповтың “Урал батыр” эпосын һөйләүҙән башланды. Залға йыйыл­ған тамашасылар – уҡытыусылар, китапханасылар, мәҙәниәт хеҙмәткәрҙәре, мәктәп уҡыусылары һ.б. башҡорт халҡының ошо рухи ҡомартҡыһынан бер өҙөктө тын да алмай тыңлап, күңеле аша ғорурлыҡ тойғоһо кисерҙе.

Район башлығы Ғәли Хәйретдинов үҙенең сығышында: 

– Бөгөнгө компьютер, интернет дәүерендә әҙәби  китап уҡыуға иғтибарҙы йүнәлтеү мөһим. Бигерәк тә хәҙерге ҡатмарлы осорҙа: бәғзеләрҙең тарихты ҡайтанан яҙырға тырышыуын йәш быуынды тарихи-әҙәби әҫәрҙәрҙе уҡыуға йәлеп итеп кенә кире ҡағырға, ысын хәҡиҡәтте иҫбатларға мөмкин. Әҙәбиәт йылын уңышлы үткәреү өсөн районда бөтә шарттар бар, – тине.

Әҙәбиәт йылын асыу тантанаһына саҡырылған абруйлы ҡунаҡ – билдәле йәмәғәтсе, яҙыусы, бик күп китаптар авторы Мәрйәм Бураҡаева күберәк башҡорт әҙиптәре әҫәрҙәрен, туған әҙәбиәтте уҡырға саҡырҙы. 

– Бөтә донъя классиктары туған телдән барлыҡҡа килгән. Заманында Пушкин-Достоевскийҙар кеүек рус яҙыусылары ла тыуған урыҫ теленә ҡайтыуға баҫым яһаған. Сөнки Рәсәй иле француз теленә күсә башлаған осор була. Әле иһә башҡорт мәктәптәрендә рус телендә уҡытыу бара. Беҙ, тимәк, таланттарға юлды ябабыҙ, тигән һүҙ был. Байыҡ сәсән, Салауат Юлаев, Рәми Ғариповтар ундайҙарҙың һуңғыһы ла булыуы ихтимал, – тине Мәрйәм Сабирйән ҡыҙы киләсәк өсөн борсолоп. – Ә Салауат ере ул үҙе бер рухи сығанаҡ төбәге. Бында матди байлыҡҡа ғына түгел, рухи ҡиммәттәргә лә тигеҙ ҡараш булыуына шатмын.

Шаулап-гөрләп Мәҙәниәт  йылы уҙып бара. Бөтә ауылдарҙа байрам тантаналары үткәрелә, район халҡы төрлө мәҙәни сараларҙа әүҙем ҡатнаша.  Мәҙәниәт усаҡтары дөрләп янып, кешеләргә йылылыҡ,  яҡтылыҡ таратырға тейештер ҙә бит… Тик Йонос ауылы халҡы  быларҙың барыһынан   мәхрүм. Сөнки күп йылдар элек ябылған клуб ишегендә әле  һаман йоҙаҡ элеүле. Беҙгә түрәләр, депутаттар һайлағанда, йылына бер тапҡыр йыйылыш үткәргәндә генә килә , аҙаҡ күҙҙәрен дә күрһәтмәй. Йыл һайын, ошондай ремонт кәрәк, былай итербеҙ, тегеләй итербеҙ, тигән вәғәҙәләре тик ҡағыҙҙа ғына ҡала килә. Клуб та ремонтланмай, зыярат та, шишмә лә кәртәләнмәй – йылдар артынан йылдар үтә генә.  Ә ҡағыҙ барыһын да күтәрә.

Ялға ҡайтҡан йәштәр ҡайҙа барырға белмәй, ары һуғыла,  бире һуғыла, йәки машиналарға тейәлеп, башҡа ауыл клубтарына сығып китә. Ә был хәүефһеҙ түгел: юлда ниндәй хәл булмаҫ! Өлкән йәштәгеләр ҙә һәр байрам еткән һайын: “Их, клубҡа барып, концерт ҡарар инек, шыршы тирәһендә бейешер инек”,– тиҙәр.

Хас әкиәттәгесә, ярыҡ ялғаш төбөндә өмөтөн өҙмәй көтә йоностар. Ә бәлки… “алтын балыҡ” килеп сығыр ҙа барыһы ла яҡшы яҡҡа үҙгәрер: клуб та булыр, шәфҡәт туташы ебәрһәләр, медпункт та эшләй башлар, мәктәптә балалар тауышы ла яңғырар! Тик был хыял ғына булып ҡалмаһын өсөн уйланырға урын бар, йәмәғәт! Йоностарҙың аһ-зарын, бәлки, был юлы Әлкә ауылы хакимиәте, район етәкселәре, ярышып-ярышып һайланған депутаттар ишетер, йөк урынынан ҡуҙғалыр тигән өмөттә ҡалабыҙ.